Taniec Perski

Taniec perski to mieszanina liryczności, kokieterii, emocji i onirycznego odrealnienia. Tancerka czaruje finezyjnymi gestami, spektakularnymi obrotami i delikatną ekspresją, płynie przez scenę niczym motyl, snując opowieści o miłości, tęsknocie, pięknie i cierpieniu. Lekka niczym jedwabny woal, zgrabna jak gazela, subtelnie tańcząc staje się wcieleniem poetyckiego ideału kultury perskiej.

Kultura perska jest jedną z najstarszych kultur nieprzerwanie trwających do naszych czasów. Unikalna estetyka za równo w kwestii sztuk wizualnych jak i muzyki wpłynęła bezpośrednio na większość krajów Szlaku Jedwabnego – od arabskiego Maghrebu aż po Indie i Chiny.

Niestety, w przeciwieństwie do tańców Indyjskich czy chińskich, tańce starożytnej Persji nie zachowały się do naszych czasów. Mamy jednak powody by sądzić, iż taniec spełniał dość ważną rolę w społeczeństwie perskim (według Plutarcha to właśnie przez taniec perska księżniczka Roksana uwiodła Aleksandra Wielkiego). Po najeździe muzułmańskim taniec zniknął z przestrzeni publicznej, jednak rozwijał się nadal w domach i dworskich haremach. Obecnie tańce Iranu możemy podzielić na 4 grupy – tańce liniowe i łańcuchowe (do których zalicza się większość tańców folklorystycznych), tańce rytualne (związane z sufizmem i erfan – czyli gnozą i mistycyzmem muzułmańskim, ale również rytualne tańce wojenne oraz zar), miejskie tańce użytkowe (folklor miejski taki jak baba karam, szateri i współczesny perski pop) oraz wirtuozerskie improwizowane solo (rekonstruowane style tańca dworskiego a także styl neoklasyczny i inne współcześnie stworzone style).

Taniec perski charakteryzuje się gracją i płynnym ruchem. W przeciwieństwie do tańca orientalnego („tańca brzucha”), z którym jest często mylony, skupia się głównie na ruchach ramion i korpusu. Ruch jest wdzięczny, zwiewny i subtelny. Nie jest jednak pozbawiony rytmu – kroki nóg są silnie związane z najpopularniejszym rytmem muzyki perskiej ( 6/8 ) bardzo przypominają kroki walcowe.

Taniec Perski Neoklasyczny

Perski Taniec Neoklasyczny jest nazywany „baletem orientu”. Powstawał od około lat 70 ubiegłego wieku. Jest stylem który łączy w sobie tradycyjne kroki perskie , kroki z pozostałych tańców Szlaku Jedwabnego a także wpływy Tańca Klasycznego („Baletu”) w estetyce a także współczesny, zachodni sposób interpretacji muzyki (stąd „neo” klasyczny). W tańcu tym też kładzie się duży nacisk na ekspresję emocji. Neoklasyka jest najbardziej spektakularnym i eleganckim stylem tańca perskiego. Charakteryzuje się płynnymi przejściami i wykorzystaniem przestrzeni oraz bardzo kobiecą pracą rąk i tułowia. Taniec ten zazwyczaj tańczy się do klasycznej muzyki perskiej lub współczesnej , ale opartej na klasycznych założeniach. Tancerka staje się wcieleniem muzyki ze wszystkimi jej subtelnościami i płynie po scenie niczym motyl. Może być tańczony z takimi rekwizytami jak zanguleh (metalowe kastaniety), woal, tamburyn, daf (perski bęben obręczowy), dwie chusteczki . Jeśli chcesz poczuć się jak księżniczka z orientalnych baśni – to właśnie perska Neoklasyka jest dla Ciebie!

zdjęcie: Marta Pietkiwicz

Taniec Perski w stylu Kadżarskim

Zwany również „Kereszme” to rekonstruowany taniec dworski z czasów dynastii Kadżarów (XVIII – XX w) – Taniec ten był wykonywany przez zawodowe tancerki „Motreb”. Jest wyrafinowaną formą silnie zakorzenioną w technice tańców perskich , wyrosłą na bazie tańca popularnego (typu „social dance”). Charakteryzuje się kontrastem między ruchami płynnymi i ostrym akcentowaniem muzyki poprzez drobne kontrolowane ruchy. W tańcu tym też bardzo ważną rolę gra charakterystyczna perska kokieteria „Naz”. Występują również elementy pantomimy. Może być tańczony z „zang” (perskie kastaniety, bardzo podobne do arabskich saggatów/zills), z nalbeki (spodeczki od herbaty na których wygrywa się rytm naparstkami – tradycja pochodząca z Azerbejdżanu), ze szklaneczkami do herbaty, z tamburynem. Taniec Kadżarski to świetna propozycja dla osób chcących zapoznać się z charakterystyczną „perską techniką” w jej najczystszej i najbardziej autentycznej postaci.

zdjęcie: Karolina Byrska

Perski Pop

Perski Pop/Madżlesi to współczesny taniec użytkowy wyrosły z teherańskich kabaretów, tradycyjnych tańców regionalnych Iranu i perskiej diaspory na zachodzie. Lekki, wesoły , oparty na tradycyjnej technice tańca perskiego, tańczony do muzyki popularnej w metrum 6/8. Styl doskonały dla osób, które wolą tańczyć coś bardziej swobodnego i tradycyjnego a także takich które chcą się po prostu dobrze bawić :)

Zdjęcie: Karol Rzeczycki

Tańce regionalne Iranu

W Iranie mieszka bardzo wiele grup etnicznych, z których każda ma swój własny język, kulturę, zwyczaje, ubiory i oczywiście tańce. Tańce regionalne zazwyczaj związane są albo z celebrowaniem wydarzeń typu wesela czy Nowy Rok, albo z rytuałami religijnymi lub cyklem wegetacyjnym. Tańce te najczęściej tańczone są w kręgu lub w linii (choć nie zawsze). Wśród najpopularniejszych tańców regionalnych Iranu możemy wyróżnić:

- Kurdyjski - Kurdystan to region dzielony między państwa takie jak Iran, Irak, Turcja i Syria. Choć nie posiadają własnego państwa, Kurdowie mają swoją odrębną kulturę i tradycję sięgającą kilka tysięcy lat wstecz. Taniec nazywany Halparke jest tańczone w linii gdzie wszyscy trzymają się za ręce. Skupia się na skocznych krokach nóg i pulsujących ruchach ramion. W linii mężczyźni i kobiety stoją na przemian obok siebie co ma symbolizować ich równość.

- Ghassemabadi - Gilan, w którym znajduje się miejscowość Ghassemabad, jest prowincją położoną nad Morzem Kaspijskim. Panują tam idealne warunki do uprawy ryżu i herbaty. Taniec z Gilanu opiera się w dużej mierze na pantomimie przedstawiającej prace w polu. Częścią tradycyjnego stroju kobiecego z tego regionu jest szeroka spódnica przeszywana wstążeczkami która spektakularnie podnosi się podczas wirowania.

- Bandari - Bandari dosłownie znaczy "portowy", to jest grupa tańców znad Zatoki Perskiej, głównie z portowych miast takich jak Bandar-e Abbas, Ahwaz i Buszehr. W tych tańcach odnajdujemy bardzo wiele wpływów tańców arabskich i Afryki Wschodniej a wśród mieszkańców tego regionu spotykamy mniejszości arabską i afroirańską.

- Bodżnurdi - Bodżnurd to miasto znajdujące się w Północnym Chorasanie, gdzie dominującą grupą etniczną są Kurdowie Kormandżi. W całym Chorasanie dominują tańce w kręgu, a także tańce z kijami, których część swoje źródła ma w tańcach wojennych, a część w rytuałach agrarnych.

- Kaszgajskie - Kaszgajowie są turkijską grupą etniczną zamieszkującą centralny Iran. Kobiece tańce tej grupy etnicznej są bardzo spokojne. Cechą charakterystyczną jest zwyczaj tańczenia z dwiema chusteczkami, po jednej w każdej ręce. Podobne tańczą dwie inne grupy etniczne z tego regionu - Lorowie i Bachtiarowie.

- Azerskie- Azerowie są najliczniejszą mniejszością etniczną Iranu. Mają bardzo bogatą tradycję tańców za równo grupowych (liniowych) jak i solowych - kobiecych i męskich. Estetycznie są bliskie tańcom pozostałych narodów zamieszkujących Kaukaz

zdjęcie: Jacek Karczmarczyk

Tańce Afganistanu

Tańce Afganistanu i Beludżystanu: Kulturowo i geograficznie Afganistan leży na styku trzech wpływów – perskiego (Iran), Azji Południowej (Pakistan) oraz Azji Centralnej (Tadżykistan i Uzbekistan) w tańcu więc pojawiają się elementy z tych wszystkich tradycji. Każda grupa etniczna i każdy region ma swój styl tańca. Tańce Afganistanu charakteryzują się drobnymi krokami typu „tombe” oraz subtelnymi gestami rąk w których tancerka pokazuje swoją nieśmiałość. Tańce Afganistanu przez burzliwą historię nigdy nie zostały skodyfikowane, ale możemy wyróżnić wiele tańców regionalnych:

- Herati - Herat, „Perła Khorasanu", jest bardzo „Perskim” miastem w Afganistanie, niegdyś mieszkała tam perska elita intelektualna. Atmosfera Heratu sprzyjała niegdyś rozwojowi sztuki i nauki, czego echa obecne są w tańcu i muzyce. Taniec Heracki ma pretensje do bycia spadkobiercą dworskich tradycji Afganistanu i indyjskich Wielkich Mogołów. Charakteryzuje się delikatnością i bardzo subtelnym ruchem nadgarstków, nie jest wyjątkowo zaskakujący, ale najbardziej wyrafinowany z tańców Afgańskich. Jest jednocześnie najbardziej kokieteryjnym tańcem, tancerka wyraża perskie pojęcie „Naaz” - nieśmiałej kokieterii. Występuje w nim też element pantomimy (obecny za równo w klasycznych tańcach Indyjskich jak i Irańskich) - tancerka pokazuje w stylizowany sposób robienie makijażu, czesanie włosów, haftowanie czy nawet...puszczanie latawców. Ten taniec jest zawsze wykonywany solo.

- Logari - Logar jest to dolina i prowincja położona na południowym wschodzie w stosunku do Kabulu. Taniec z Logaru jest to przede wszystkim zabawa przy okazji wesel i różnych uroczystości. Polega na tym że muzycy grają robiąc nagłe, nieoczekiwane przerwy. Ruchy w tym tańcu są bardziej energiczne, rytm zmienny, pojawiają się szybkie obroty i nagłe zatrzymania, co urozmaica taniec. Kobiety oczywiście tańczą o wiele delikatniej od mężczyzn. Taniec ten jest tańczony głównie przez Pasztunów.

- Katagani - Taniec tańczony głównie przez Tadżyków. Jest to obecnie ulubiony styl stanowiący współczesną muzykę pop. Taniec jest rytmiczny i wesoły. Jest nieodłącznym elementem afgańskich wesel.

- Attan - Narodowy taniec Afganistanu, tańczony zarówno przez mężczyzn jak i kobiety, którego korzenie sięgają wojennych rytuałów nomadycznych Pasztunów. Jest tańczony w otwartym albo zamkniętym kręgu, charakteryzuje się skomplikowaną rytmiką i nagłymi obrotami. Specjalną odmianą Attanu jest Czub-Bazi – taniec w którym stuka się drewnianymi kijkami.

- Baluczi - Beludżystan to region podzielony między Iran, Afganistan i Pakistan. W tańcach Beludżystanu odnajdujemy wpływy wszystkich tych trzech krajów… oraz zaskakujące elementy tańców znad Zatoki Perskiej (grupa tańców „Chalidżi”) czy nawet tańców afrykańskich. Beludżowie mają wiele tańców, między innymi Do-czapi (taniec w kręgu) i Lewa - taniec wywodzący się z rytuałów transowych.

Zdjęcie: Abhi Kagathara

Tańce Uzbekistanu

Uzbekistan to państwo położone w Azji Centralnej, znane z wyrafinowanej kultury tanecznej. W Uzbekistanie wyróżniamy trzy główne szkoły tańca narodowego:

- Fergana - głównie liryczny taniec z doliny Fergany, swoim charakterem przypominający taniec perski. Ulubionym gatunkiem muzyki do której tańczy się ten styl jest Tanovor - liryczna pieśń opowiadająca o emocjach i rozterkach kobiety tęskniącej za ukochanym.

- Buchara - Taniec z dawnego Emiratu Buchary, gdzie obok siebie mieszkają Uzbecy i Tadżycy, wywodzący się ze środowiska Sozanda - profesjonalnych kobiecych trup muzyczno-tanecznych których występy uświetniały rodzinne wydarzenia. Taniec z Buchary jest szybki, precyzyjny i zawiera w sobie elementy akrobatyczne.

- Chorezm - Taniec z dawnego Chanatu Chiwańskiego, regionu położonego blisko granicy z Turkmenistanem. Energetyczny styl z Chorezmu ma korzenie w tańcach szamańskich. Ruchy tego tańca nawiązują do przyrody i imitują zachowanie różnych zwierząt. W tańcu pełno jest potrząsania nadgarstkami (na których zawieszone są dzwoneczki), barkami i głową.

Poza trzema głównymi szkołami tańca, w Uzbekistanie możemy wyróżnić też styl Klasyczny (który jest mariażem tańca z Fergany z elementami baletowymi) a także tańce regionalne takie jak Surchondario, Kaszgardario i inne.

zdjęcie: B-art photos

Tańce Tadżykistanu

Tadżykistan jest państwem Azji Środkowej, jak również bezpośrednim spadkobiercą kultury wschodniej części starożytnej Persji. W Tadżykistanie istnieje bardzo dużo regionalnych stylów tańca, w tym:

- Chudżandi - taniec z miasta Chodżent położonego w Tadżyckiej części Kotliny Fergańskiej. Bardzo bliski stylowi z Fergany tańca uzbeckiego.

- Kulobi - styl z regionu Chatlon. Charakterystyczną cechą tego tańca jest ciężki rytm 7/8 a także luźny kostium z długimi, szerokimi rękawami, którymi tancerka bawi się jak rekwizytem. W tańcu pojawiają się elementy akrobatyczne.

- Zarafszoni - Styl nieco podobny do Kulobi. Tancerka często kokietuje publiczność wyglądając zza woalu i rękawów.

- Badachszani - taniec z gór Pamir. Taniec ma korzenie transowe, rozpoczyna się powolnymi wijącymi ruchami, tempo muzyki i tańca stopniowo wzrasta by w momencie kulminacji zamienić się w ekstatyczne wirowanie. Tancerka często gestami nawiązuje do przyrody Pamiru.

- Szaszmakom - styl tańca uznawany w Tadżykistanie za klasyczny. Siostrzany styl klasycznego tańca Uzbeckiego, łączący w sobie elementy stylu Chudżandi z Bucharskim i techniką baletową.

Ponieważ granica między Tadżykistanem i Uzbekistanem jest podziałem stosunkowo nowym na tle wielowiekowej historii Azji Centralnej, w Tadżykistanie tańczy się również style z Buchary i Samarkandy - miast, w których od dawna Uzbecy i Tadżycy mieszkają obok siebie.

Pozostałe Tańce Azji Centralnej

Apsara miała okazję uczyć się również kilku innych stylów tańca z Azji Centralnej, w tym:

- Taniec Ujgurski - Ujgurowie to turkijska mniejszość etniczna zamieszkująca autonomiczny region Xinjiang (zwany również Wschodnim Turkiestanem). Ujgurowie są blisko spokrewnieni z Uzbekami a ich tańce estetycznie przypominają tańce ze wschodu Uzbekistanu, jednak mają swoją bardzo charakterystyczną dynamikę kontrastu między wolnymi ruchami i nagłymi zrywami. Taniec ujgurek wyraża ich kulturowy ideał - z jednej strony duma, z drugiej dziewczęca nieśmiałość. Tańce Ujgurów zostały włączone do chińskich tańców etnicznych.

- Taniec Kazachski - Kazachstan jest dużym państwem Azji Centralnej. Bardzo wdzięczny taniec nawiązuje do dawnych czasów i tradycji. Gesty rąk opisują przyrodę stepów i tradycyjny styl życia.

- Taniec Turkmeński - Turkmeni słyną z wiązania dywanów i kilimów - sztuki, która jest domeną kobiet. Kobiece tańce tego państwa często za pomocą pantomimy pokazują proces powstawania dywanu. Mężczyźni natomiast tańczą transowy "Chandżar" - taniec w kręgu ze sztyletami.

zdjęcie: alepieknyswiat.pl

Taniec Bollywood

Taniec Bollywood to najbardziej znana u nas forma tańca indyjskiego. Stworzony na potrzebę kina indyjskiego, łączy w sobie elementy klasycznych i regionalnych tańców Indii, innych tańców orientu oraz wielu technik zachodnich takich jak hip hop czy jazz. Bollywood to wybuchowa mieszanina emocji, precyzyjnych gestów, dynamicznych kroków i wciągających historii. Apsara, zanim zainteresowała się tańcami Iranu i Azji Centralnej, trenowała kilka lat różne style tańców Indii i do dziś występuje czasem z tańcem Bollywood oraz fuzjami

zdjęcie: Dorota Skowrońska